حسابداری پیمانکاری چیست؟ روش‌ها، مزایا و معایب

حسابداری پیمانکاری چیست؟

حسابداری پیمانکاری شاخه‌ای از انواع حسابداری‌ محسوب می‌شود که به حساب سود و زیان پروژه‌‌‌های پیمانکاری اختصاص دارد. بنابراین مربوط به هرگونه مخارجی است که بر اساس اصول پذیرفته شده حسابداری و ضوابط موجود در استانداردهای حسابداری، قابل ثبت در دفاتر پیمانکار باشد.

حسابداران پیمانکاری باید بر قوانین پیمان‌‌ها، مبانی حقوقی قراردادهای مخصوص پیمانکاری، قوانین مالیاتی و دیگر فعالیت‌‌‌‌های مرتبط با پیمانکاری آگاهی داشته باشند. این دسته از حسابداران باید بتوانند تخصیص درآمدها، هزینه‌‌‌های قراردادها و عملیات موضوع پیمان‌‌‌ها را پیگیری و اجرا کنند.

مهم‌ ترین نکته در خصوص حسابداران پیمانکاری آن است که آن‌ها حتی قبل از پایان پروژه‌ می‌‌توانند این موضوعات را محاسبه کنند، قوانین حسابداری پیمانکاری را‌ می‌‌دانند و به پیمانکاران مشاوره می‌دهند که بهتر است در چه مناقصه‌‌‌هایی شرکت کنند. همچنین، یکی از مهم ‌ترین کارهایی که حسابداران پیمانکاری انجام می‌دهند، تطابق هزینه‌‌ها و درآمدها با دقت بالا است.

انواع روش های حسابداری پیمانکاری دارای دشوارهای زیادی است که شامل وام، صدور صورت ‌حساب، هزینه‌‌‌های مستقیم و غیرمستقیم و دیگر معاملات معمول در این صنعت است. علاوه بر این، شرایط مالیاتی پیچیده‌ ای در آن وجود دارد.

پیمانکاران برای اینکه بتوانند اسناد شرکت در مناقصات را تهیه کنند، باید تمام موارد مربوطه از جمله فاکتورهای مربوط به هزینه و در آمد را بررسی نمایند. همچنین برای انجام محاسبات مورد نیاز خود و اجرایی کردن موارد مطرح شده در قرارداد، به دانش حسابداران پیمانکاری نیاز دارند.

انواع روش های حسابداری پیمانکاری چیست؟

دو روش کلی برای حسابداری پیمانکاری وجود دارد و پیمانکاران با توجه به شرایط پروژه خود از یکی از آن‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه انواع روش های حسابداری پیمانکاری را معرفی خواهیم کرد.

روش نخست در حسابداری پیمانکاری براساس درصد پیشرفت کار

در روش درصد پیشرفت کار، درآمد و سود ناخالص پیمان متناسب با پیشرفت عملیات یعنی درصد پیشرفت کار شناسایی‌ می‌شود. در این روش، سود ناخالص پیمان در هر دوره مالی، بر اساس پیش بینی کل مخارج و پیش بینی صورت وضعیت‌‌‌هایی که در طول دوره اجرای طرح تایید خواهد شد، بررسی و شناسایی‌ می‌شود.

اگر پیمانکاری روش درصد پیشرفت کار را برای محاسبات سود زیان خود انتخاب نماید، حسابدار وظیفه دارد سود و زیان انجام پروژه را به ‌صورت مرحله‌ای و با پیشرفت کار در هر مرحله محاسبه کند. در این روش سود ناخالص نهایی بر اساس پیش ‌بینی هزینه‌‌‌هایی که پروژه در ادامه خواهد داشت محاسبه‌ می‌گردد.

در واقع، روش درصد پیشرفت کار بر این اصل استوار است که کارفرما و پیمانکار طبق قرارداد، بر تعهدات الزام آوری توافق کرده‌اند. پیمانکار متعهد شده تا اجرای عملیات موضوع پیمان را به صورت کامل اجرا کند و کارفرما نیز موظف است که در آخر هر ماه صورت وضعیت همه کارهایی را که انجام گرفته است، بر اساس نرخ‌‌‌های مورد توافق به پیمانکار پرداخت نماید.

یکی از مهم‌ترین مزایای روش درصد پیشرفت کار این است که درآمد متناسب با پیشرفت عملیات بررسی و با مخارج واقع شده برای رسیدن به همان مرحله محاسبه‌ می‌شود، بنابراین، تطابق هزینه و درآمد هر دوره به درستی انجام‌ می‌شود.

در مقابل یکی از ایرادات وارد بر این روش این است که ریسک اشتباه در برآورد را به همراه دارد. به دلیل اینکه موضوع پیش بینی هزینه‌‌‌‌های آینده یکی از ارکان محاسبه‌ سود و زیان پیمانکار از انجام پروژه است، در صورت تغییر قیمت‌‌ها یا روی دادن اتفاقات پیش ‌بینی‌ نشده که ممکن است روند انجام پروژه را به تعویق اندازد، محاسبات نهایی با اشکال و یا تغییر مواجه خواهد شد.

روش دوم حسابداری پیمانکاری بر مبنای کار تکمیل شده

همان‌ طور که از نام آن پیداست، در این روش کلیه محاسبات سود و زیان پس از تکمیل نهایی پروژه یا بعد از اتمام بخش قابل توجهی از آن انجام‌ می‌شود.
مزیت روش کار تکمیل شده در آن است که نیاز به‌ پیش بینی هزینه‌‌‌های احتمالی وارد بر پروژه ندارد و تمامی محاسبات بر اساس مدارک موجود انجام‌ می‌شود.

همچنین خطر در نظر گرفتن سودهایی که ممکن است کسب نشود، کاهش‌ می‌یابد. مهم‌ترین ایرادی هم که برای این روش بیان شده است، محاسبه‌ یک جای سود خالص نهایی یک پروژه است که موجب وارد شدن بار مالیاتی زیادی بر پیمانکار‌ می‌شود.

مروری دوباره بر آنچه درباره حسابداری پیمانکاری باید بدانید

در ابتدای مطلب گفتیم که حسابداری پیمانکاری چیست و به این نکته اشاره داشتیم که پیمانکار به مجموعه‌‌ای حقیقی یا حقوقی گفته می‌شود که جهت انجام یک فعالیت مشخص با گرفتن مبالغی از طرف مقابل قرارداد، با سازمان‌‌ها، شرکت‌ها و افراد حقیقی قرارداد منقعد می‌کند.

حسابداری پیمانکاری شاخه‌ای از علم حسابداری‌ است که به حساب سود و زیان پروژه‌‌‌های پیمانکاری اختصاص دارد. یک حسابدار پیمانکاری باید بر قوانین پیمان‌ها، مبانی حقوقی قراردادهای پیمانکاری، قوانین و مقررات مالیاتی، پیمان‌های ارزی، تخصیص درآمدها، پیگیری موضوع پیمان‌‌ها و دیگر موارد مرتبط مسلط باشد.

در بخش روش های حسابداری پیمانکاری نیز به دو روش متداول اشاره کردیم؛ در روش درصد پیشرفت کار، درآمد و سود ناخالص پیمان متناسب با پیشرفت عملیات یعنی درصد پیشرفت کار شناسایی‌ می‌شود. در روش کار تکمیل شده، کلیه محاسبات سود و زیان پس از تکمیل نهایی پروژه یا بعد از اتمام بخش قابل توجهی از آن انجام‌ می‌شود.