چه زمانی مرتکب جرم فرار از مالیات می‌شویم؟

آیا از پرداخت مالیات راه فراری هم هست؟!

اگر بلاگ نورا را دنبال کرده باشید ما اصطلاحات مختلفی برای مالیات به کار بردیم که شاید با مذاق همه سازگار نباشد!

از جمله این موارد «دریافت کمک اجباری» است، یا به نوعی می‌توان آن را زورگیری مشروعیت یافته! قلمداد کرد، هر چه باشد، از پرداخت مالیات راه فراری نیست و اگر قصد فرار دارید باید بدانید جرم فرار از مالیات برای کسانی که ارتباطات موثری با افراد ذی نفوذ ندارند! سنگین است و احتمالا باید در انتظار دادگاه و حبس و زندان و پرداخت جریمه و غیره باشید.

به چه چیزی جرم فرار از مالیات می‌گویند؟

در تعریف مالیات نکات مختلفی می‌گویند اما در کل دو تعریف در دو قالب برای این کمک اجباری وجود دارد که یکی تعریف از نوع اقتصادی است و دیگری تعریف از نوع حقوقی است، اما ما نمی‌خواهیم در این مطلب به این تعاریف بپردازیم بلکه هدف اصلی، بررسی جرم فرار از مالیات است.

در سیستم‌های مالیاتی مختلف در جهان، مجازات فرار از مالیات متفاوت است، بنابراین در این مطلب قصد ما بررسی جرائم مالیاتی که در نظام کیفری آن‌ها آمده است نیست و بیشتر تمرکز ما ایران است.

جرم فرار از مالیات موارد مختلفی دارد که بعد از پاسخ به پرسش زیر، آن‌ها را توضیح خواهیم داد.

فرار مالیاتی چیست (Tax evasion)

مالیات یک ابزار اقتصادی برای دولت است که عمر زیادی هم دارد. در گذشته به آن خراج می‌گفتند و امروز مالیات. در تعاریف این وسیله، گفته شده ابزاری برای دولتمردان است تا با آن برخی از هزینه‌های مربوط به ایجاد رفاه زندگی کاربران خود را فراهم آورند!

البته واقعا اگر مالیات به درستی هزینه شود، می‌تواند موجب شکوفایی شود اما همیشه اینگونه نیست.

در این وضعیت، وقتی مالیات یا همان کمک اجباری پرداخت نشود، شما مرتکب جرمی به نام فرار مالیاتی شده‌اید که در سیستم قضایی هر کشوری، مجازاتی برای آن تعیین شده است.

پس برای تاکید بهتر و دوباره درباره موضوع مقاله بیایید یک تعریف کامل و جامع درباره فرار از مالیات ارائه دهیم:

فرار مالیاتی چیست: هر فعالیت و رفتار غیر قانونی که فرد یا شرکتی برای عدم پرداخت مالیات قانونی محوله به خود انجام داده و به نوعی قانون را دور بزند را باید فرار مالیاتی بدانیم.

براساس گزارش‌ها ضرری که دولت‌ها ناشی از فرار مالیاتی متحمل می‌شوند زیاد است. به عنوان مثال سایت موسسه اطلاعات حقوقی (legal information institute) درباره ضرری که دولت آمریکا ناشی از فرار مالیاتی متحمل آن شده است می‌نویسد: «فرار مالیاتی به استفاده از ابزارهای غیرقانونی برای اجتناب از پرداخت مالیات گفته می‌شود که شامل ارائه نادرست اطلاعات مثل گزارش کاهش درآمدها، افزایش کسورات، پنهان کردن پول و سود آن به طور کلی در حساب‌های خارج از کشور و غیره می‌شود. دولت ایالات متحده آمریکا در سال مالی 2007 متحمل ضرری معادل 345 میلیارد دلار به دلیل فرار مالیاتی شد.»

البته فرار مالیاتی تنها به عدم پرداخت مالیات توسط افراد اطلاق نمی‌شود. بلکه به کار بردن ترفندهایی برای کاهش میزان پرداخت مالیات از آن چیزی که قانون تعیین کرده را نیز می‌توان به نوعی فرار مالیاتی تعریف کرد.

تصور کنید که قرار است فردی در کسب و کار خود با توجه به سود حاصله اقدام به پرداخت مالیات کند. حال اگر این فرد با فعالیتی سعی در مخفی کردن بخشی از سود دریافتی خود نماید، به نوعی در حال فرار مالیاتی است. با کمتر نشان دادن سود کسب و کار خود سعی در کمتر کردن مالیات محوله به گردن خود است.

حالا که با پاسخ پرسش فرار مالیاتی چیست آشنا شدید، لازم است اطلاعات آماری را نیز در این باره در اختیار شما قرار دهیم.

در کشور ما اکثر مالیات‌های اخذ شده به گردن کارمندان و کارگران است. افرادی که حقوق خود را از دولت دریافت می‌نمایند، چاره‌ای جز تمکین از قوانین مالیاتی نداشته و به نوعی، مالیات این افراد قبل از پرداخت حقوق از دستمزد آن‌ها کسر می‌شود.

در حالی که کسب و کارهای آزاد مانند طلافروشان، آهن‌فروشان، پزشکان و کسب و کارهای این چنینی با کمترین میزان نظارت، به راحتی می‌توانند از ترفندهای فرار مالیاتی استفاده نمایند.

به عنوان مثال قشر پزشکان از جمله کسانی هستند که بیشترین فرار مالیاتی به نام آن‌ها ثبت شده است به گونه‌ای که 65 درصد از مشمولین این حوزه، از ثبت نام در سامانه مالیاتی کشور خودداری کرده‌اند. این آماری است که از گزارشات تفریغ بودجه سال 99 به دست آمده است که در تصویر زیر نیز به آن اشاره شده است.

گزارشات تفریغ بودجه سال 1399 نشان می‌دهد از تعداد 155572 نفر مشمولین شناسایی شده، صرفا تعداد 54490 نفر معادل 35درصد مشمولین در سامانه مالیاتی ثبت نام نموده‌اند. براساس این گزارش بالغ بر 65 درصد مشاغل پیراپزشکی، داروسازی و دامپزشکی از ثبت نام در سامانه مالیاتی کشور خودداری کرده‌اند.

جرم فرار از مالیات در اکثر موارد در میان چنین کسب و کارهای به وقوع می‌پیوندد. البته باید خاطر نشان کنیم که این پدیده تنها مختص کشور ما نبوده و در بسیاری از کشورها نیز این اتفاق رخ می‌دهد.

مجازات فرار مالیاتی چقدر است؟

قانون در مواد 199 و 200 خود به تعریف و تفسیر جرم فرار از مالیات یا مجازات فرار مالیاتی می‌پردازد. طبق این دو بند قانونی هرگونه اقدامی‌برای فرار از پرداخت مالیات جرم بوده و همچنین جریمه 20 درصدی را نیز برای مالیات پرداخت نشده به مجرمین تحمیل می‌نماید.

حتی در تعیین این جرم هیچ تفاوتی میان افراد یا سازمان‌ها و ادارات نیز قائل نشده و همه مشمول پرداخت جریمه‌هایی نیز خواهند بود. فرار از مالیات می‌تواند به عنوان مظهری برای فساد اقتصادی تلقی گردد. فعالیتی که نظام اقتصادی کشور را با اختلال روبرو کرده و صدمات جبران ناپذیری را به پیکره آن وارد می‌سازد.

در قوانین وضع شده برای تعریف جرم فرار از مالیات حتی به مواردی نیز اشاره شده است که اگر افراد طی فرآیندی به دنبال مخفی کردن درآمدهای خود باشند، نیز مجرم شناخته شوند.

هرچند در سال‌های گذشته سیستم‌های شفافیت مالی بسیار رونق گرفته و رصد فعالیت‌های مالی و اقتصادی، کار را برای سازمان‌هایی مثل سازمان امور مالیاتی بسیار راحت کرده است، با این حال باز هم شاهد فرارهای بزرگ مالیاتی هستیم که نمی‌توان آن‌ها را به مردم عادی نسبت داد! در واقع افراد همان سیستمی که به بهانه رفاه و رونق اقتصادی، مالیات وضع می‌کنند، خودشان بزرگترین مجرمان مالیاتی را بیرون می‌دهند. پس اگر واقع نگر باشیم، فرار مالیاتی داخل سیستم خیلی بیشتر از چند کسب و کار کوچکی است که رقم مالیاتی آن‌ها در برابر آن فرارهای بزرگ، پشیزی به حساب نمی‌آید! و در اکثر موارد مجازات فرار مالیاتی برای کله گنده‌های مالیاتی چندان لحاظ نمی‌شود.

در کشورهای پیشرفته معمولا ساز و کار مشخصی برای پیدا کردن چنین اشخاصی وجود دارد؛ اما در کشور ما هنوز این ساز و کار پایه و اساس محکمی نداشته و به وفور در جامعه شاهد بروز چنین جرایمی از سوی بسیاری از کاربران هستیم. بسیاری از افراد حتی خود را نسبت به چنین جرایمی بی خبر معرفی کرده و از جرم بودن آن‌ها اظهار بی اطلاعی می‌نمایند.

جرم فرار از مالیات شامل چه اقداماتی می‌شود؟

در قانون موارد مختلفی درباره اینکه فرار مالیاتی چیست آورده شده است و صرفا به عدم پرداخت مالیات نمی‌پردازد. به طور خلاصه هر فعالیتی که مانع رسیدن این پول به دولت شود را باید فرار مالیاتی قلمداد کرد که تعدادی از این موارد عبارتند از:

• دستکاری ترازنامه‌ها
• دستکاری حساب‌های سود و زیان سازمان، شرکت و …
• عدم ارائه به موقع ترازنامه و اظهارنامه مالیاتی (به مدت 3 سال متوالی)
• پنهان کردن درآمدها و فعالیت‌های اقتصادی خود (شرکت، سازمان و غیره)
• هرگونه پنهان کردن دیتاهای مالی از دید کارشناسان و ماموران سازمان امور مالیاتی
• عدم پرداخت مالیات در مهلت قانونی
• بهره بردن از کارت بازرگانی دیگران به نفع خود
• جلوه دادن اینکه فعالیات‌های اقتصادی شما، مشمول مالیات نمی‌شوند
• جعل فعالیت‌های اقتصادی خود به نام افراد دیگری که مسئول پرداخت آن مالیات نیستند
• جعل قراردادهای خود به نام دیگری برای فرار مالیاتی

در همه موارد بالا مجازات فرار مالیاتی لحاظ شده و شما جرم فرار از مالیات را مرتکب شده‌اید.

نرخ جریمه‌ها برای جرم فرار از مالیات چقدر است؟

برای هر جرمی، جریمه‌ای در نظر گرفته می‌شود و برای فرار مالیاتی هم در قوانین کشورها، جریمه‌هایی در نظر گرفته شده که گاهی از جزای نقدی شروع شده و تا مجازات زندان و حبس و غیره ادامه پیدا می‌کند.

در ایران، قانون به این موضوع پرداخته و جریمه‌ای شامل 20 درصد مالیاتی که پرداخت نکرده‌اید را لحاظ کرده است.

علاوه بر این جریمه‌های دیگری نیز قرار داده است که به تشخیص دادگاه مشخص می‌شود اما به طور کلی شامل موارد زیر می‌شود:

1. پیگرد کیفری
2. 3 ماه تا یکسال حبس
3. 20% مبلغ مالیات پرداخت نشده

راه توبه از فرار مالیاتی چیست؟!

آیا تخفیفی هم برای افرادی که مرتکب جرم فرار از مالیات شده‌اند وجود دارد؟ بله؛ قانون تخفیف‌هایی را نیز برای افرادی در نظر گرفته که در صدد همکاری با سیستم مالیاتی کشور بر آمده و بعد از وقوع جرم، شرایط پرداخت مالیات‌های پرداخت نشده را فراهم آورند. حتی افرادی که در حین بررسی پرونده نیز اقدام به همکاری با دولت نمایند، استحقاق دریافت این تخفیف‌ها را در مجازات اعمال شده خواهند داشت.

نظر شما درباره پرداخت مالیات و فرار مالیاتی چیست؟

سعی کردیم تا پاسخ جامعی برای پرسش فرار مالیاتی چیست؟ برای شما بیان کنیم و همچنین جرم فرار از مالیات را از زبان قانون برای شما تعریف کنیم. با توجه به مجازات فرار از مالیات که در بالا به آن اشاره کردیم، امیدواریم شفافیت و عدالت برای همه به طور یکسان اجرا شود و در این بین، نورچشمی‌هایی که بیشترین فساد مالی و فرار مالیاتی را رقم می‌زنند، توسط همان دولتی که قوانین مالیاتی و مجازات فرار مالیاتی را وضع می‌کند مجازات شوند.

نظر شما درباره این مطلب چیست؟ حتما در کامنت‌ها نظر خود را درباره این بحث با ما به اشتراک بگذارید.