حسابداری چیست و چه انواعی دارد؟

تعریف حسابداری چیست؟

برای پی بردن به اهمیت این رشته ابتدا باید به این موضوع بپردازیم که حسابداری چیست. امروزه حسابداری به عنوان حرفه‌ای شناخته می‌شود که مسئولیت اصلی آن نگهداری دقیق و به هنگام سوابق مالی ‌‌است. پس از آشنایی با تعریف حسابداری چیست، اشاره به این نکته ضروری است که مسئول نگهداری سوابق معاملاتی روزانه شرکت‌های خصوصی و دولتی با عنوان حسابدار شناخته می‌شود. 

وی وظیفه‌ی گردآوری و تهیه صورت‌های مالی نظیر ترازنامه، صورت‌های مالی سود، زیان و جریان نقدینگی را به عهده دارد. علاوه بر موارد ذکر شده ممیزی‌های دوره‌ای یا تهیه گزارش‌های مدیریتی روزانه یا فصلی نیز بر عهده وی ‌‌است.

مهارت‌های لازم در حسابداری چیست؟

پس از آشنایی با پاسخ این سوال که تعریف حسابداری چیست، به حرفه حسابداری اشاره نمودیم. در ادامه باید به یکی از بنیادی‌ترین نیازهای علم حسابداری که همان توجه به جزئیات عنوان می‌شود، اشاره نماییم. این امر به حسابداران قدرت تشخیص، اصلاح خطا و مغایرت در حساب‌های مالی را می‌دهد. 

از این رو کسب توانایی تفکر منطقی در حل مسائل برای تسلط در این رشته، مورد نیاز ‌‌است. در گذشته تسلط فراوان بر مهارت‌های ریاضی و کسب آن، پیش نیاز ورود به این رشته عنوان‌ می‌شده است که امروزه به مدد به کارگیری نرم افزارهای محاسباتی، تسهیل گردیده است.

گرچه امروزه جواب این سوال که تعریف حسابداری چیست، نسبت به گذشته با تغییرات بسیاری مواجه شده است. به این ترتیب که برای مدیریت کسب و کارهای امروزی در بازارهای مالی، به دانش و تخصصی بیش از گذشته احتیاج خواهد بود. هر چه توانایی و تجربه حسابدار در این زمینه افزایش یابد، عبور از بحران‌های مالی و مدیریت آن آسان‌تر خواهد شد.

انواع حسابداری کدام است؟

با نگاهی اجمالی و کسب اطلاع از اینکه حسابداری چیست؟ به این امر پی می‌بریم که وجود حرفه حسابداری در همه مشاغل ضروری است. امور مالی در شرکت‌های کوچک به کمک یک حسابدار و یا در قالب واحدهای بزرگ مالی با چندین کارمند در شرکت‌های بزرگ صورت‌ می‌پذیرد. 

بسته به نوع به کارگیری این علم در شاخه‌های مختلف تجاری، این رشته به زیرشاخه‌های گوناگونی تقسیم می‌گردد که در ادامه به برخی از انواع مهم آن اشاره می‌گردد.

نگاهی به حسابداری انبار

برای اینکه شما بتوانید موجودی انبار را مدیریت کنید نیازمند فردی به نام حسابدار انبار هستند، حسابداری انبار هرگونه تغییر را ثبت می‌کند و وظایف مختلفی را بر عهده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ثبت اسناد خرید
• بررسی و ثبت اسناد انتقالی بین انبارها
• تعیین بهای تمام شده کالا
• بهای تمام شده کالاهای صادر شده

ما در مقاله حسابداری انبار چیست مفصلا به این موضوع پرداختیم و شما می‌توانید در این زمینه اطلاعات بیشتری با مطالعه آن مطلب به دست آورید.

نگاهی به حسابداری بازرگانی

در صورت عدم آشنایی با ضوابط مالیاتی و حسابداری جاری در هر کشور، ادامه حیات مشاغل گوناگون که در قالب موسسه یا شرکت‌های مختلف به فعالیت‌ می‌پردازند، با خطرات جدی مواجه خواهد شد. عدم اطلاع از قوانین می‌تواند به زیان‌های شدید مالی منجر شود. 

از این رو یکی از تخصص‌های مورد نیاز در مدیریت صورت‌های مالی که پس از آشنایی با تعریف حسابداری چیست، مطرح می‌گردد، آشنایی با مبانی تحلیل و آنالیزهای آماری که در قالب حسابداری بازرگانی ارایه می‌گردد، عنوان می‌شود.

تخصص در این زمینه نیازمند دانش نظری و مهارت کار با نرم افزارهای آماری هم چون اکسل عنوان می‌شود. گرچه عامل اصلی پیشرفت در آن با کسب توامان دانش و تجربه همراه است. تشریح صورت‌های مالی، سهامداران و صاحبان صنایع را از روند رشد یا نزول در زمینه تجارت مربوطه آگاه‌ می‌سازد. 

لازم است تا یک حسابدار بازرگانی با نوشتار اداری، ضبط و بایگانی اسناد، تفسیر اسناد مالی، مدیریت امور بانکی، ضوابط مالیاتی و نیز بیمه ای، بورس، اوراق بهادار و… آشنایی داشته باشد.

حساب بازرگانی شامل اوراق بهادار، وجه نقد و سایر ملزومات سرمایه گذاری نظیر حساب کارگزاری ‌‌است. از این رو حسابداری بازرگانی با توجه به حجم معاملات، هدف فعالیت و میزان ریسک پذیری آن از سایر حساب‌ها متمایز می‌شود. 

از جمله وظایف حسابداری بازرگانی می‌توان به مواردی چون ضبط اسناد واحد حسابداری یک موسسه بازرگانی، تدوین صورت مالی، تدوین لیست سود و زیان، تهیه و تدوین لیست گردش نقدینگی، حساب حقوق و دستمزد کارکنان در شرکت و تهیه اظهارنامه مالیاتی اشاره نمود.

اگر علاقمند به حسابداری بازرگانی (حسابداری در شرکت های بازرگانی) هستید مقاله زیر که به صورت کامل به این موضوع پرداخته را مطالعه کنید:

مقاله مرتبط: بررسی روش ها در حسابداری بازرگانی و تفاوت آن با سایر رشته‌های حسابداری

نگاهی به حسابداری مالیاتی

برای اینکه با این مفهوم آشنا شوید باید بدانید مالیات چیست. در واقع حسابداری مالیاتی برای حصول اطمینان در زمینه پیروی از قوانین و مقررات مالیاتی توسط مشاغل، سازمان‌های غیرانتفاعی و نیز مودیان مالیاتی حقیقی تنظیم شده است. برای یقین از صحت انجام محاسبات و گزارش لیست بدهی‌های مالیاتی، شرکت‌ها و نهادها به حسابداری مالیاتی روی‌ می‌آورند. 

از این رو بدیهی است که یک حسابدار مالیاتی با قوانین مختلف مالیاتی که ممکن است در طی یک سال با تغییراتی نیز همراه شود، آشنایی کامل داشته باشد.

از جمله وظایف حسابداری مالیاتی محاسبه دقیق مالیات، کاهش بدهی‌های مالیاتی، تنظیم دقیق اظهارنامه کامل مالیاتی مشاغل و نیز تشکیل و پیگیری پرونده‌های مالیاتی در موعد مقرر ‌‌است. 

بهره گیری از کمک این افراد برای مدیریت مشاغل گوناگون، نهادهای دولتی و نیز سازمان‌های غیرانتفاعی (خصوصی) حیاتی است. از این رو برای مودیان مالیاتی نیز توجه به اینکه حسابداری چیست؟ و چه اهمیتی در شکل گیری شرکت‌ها و صنایع دارد، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار ‌‌است.

نکته حائز اهمیت دیگر در زمینه به کارگیری یک حسابدار مالیاتی، انجام پروسه‌های مرتبط با برنامه ریزی مالیاتی است. 

این امر به افراد و نیز مشاغل کمک می‌کند تا با به حداقل رساندن مالیات‌های ناشی از به کارگیری استراتژی‌های مالیاتی، زمینه فعالیت خود را توسعه دهند، بدون اینکه ناچار به پرداخت جریمه‌ها و زیان مالیاتی در صورت عدم آشنایی با قوانین گردند.

نگاهی به حسابداری آنلاین

امروزه علاوه بر اینکه یافتن پاسخ برای سوال حسابداری چیست؟ اهمیت بسیاری دارد، استفاده از روش‌های بهینه انجام آن نیز مورد توجه قرار‌ می‌گیرد. از این رو حسابداری آنلاین جایگاه ویژه‌ای یافته است. این روش شامل فناوری‌های مبتنی بر اینترنت نظیر مرورگر وب و تلفن‌های هوشمند کاربران، برای تسهیل در روند محاسبات حسابداری تجاری ‌‌است. 

نرم افزارهایی که با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا به عنوان جایگزینی قدرتمند برای نرم افزارهای سنتی، اکسل و نیز سیستم‌های حسابداری دستی مبتنی بر کاغذ، طراحی و تولید‌ می‌شوند. از جمله ویژگی‌های آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

• منابع مالی در لحظه: این امکان فراهم شده است تا صاحبان کسب و کار در هر لحظه مبادلات صورت گرفته خود را رصد نمایند. در این روش میزان مبادلات مالی داخلی و یا بین المللی از طریق حساب‌های بانکی و نیز کارت‌های اعتباری و وجوه نقد بررسی می‌گردد. با کنترل جریان نقدینگی، بر سرعت تصمیم گیری افزوده می‌شود و شاخه‌‌هایی که به توجه آنی نیاز دارند، سریعاً شناسایی و پشتیبانی‌ می‌شوند؛ قبل از آنکه ضررهای مالی هنگفتی صورت پذیرد.
• بی نیاز از به روزرسانی: این سیستم مبتنی بر مرورگرها بوده و آنلاین انجام می‌شود. این بدان معناست که برای به‌روزرسانی نرم افزار هزینه‌ی مازادی پرداخت نمی‌گردد. هم چنین به روز رسانی‌های امنیتی، جداول مالیاتی، گزارش حقوق و دستمزد و… تنها با اشاره یک دکمه صورت‌ می‌پذیرد.
• سطح بالای دسترسی: مهم نیست که از خانه و یا سایر کشورها به پرونده‌های حسابداری متصل‌ می‌شوید. در این زمینه پس از اعمال هر تغییر، همگام سازی اطلاعات صورت‌ می‌گیرد ضمن آنکه تعریف سطح دسترسی نیز امکان پذیر خواهد بود.

اگر به حسابداری آنلاین علاقه دارید و می‌خواهید اطلاعات جامع‌تری از این موضوع داشته باشید، حتما مقاله تخصصی حسابداری آنلاین را از اینجا بخوانید.

نگاهی به حسابداری دولتی

در حسابداری دولتی گزارش رویدادهای مالی و بودجه‌ای مرتبط با همه دستگاه‌های اجرایی که به عنوان زیرمجموعه دولت تعریف‌ می‌شوند، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، خلاصه و تفسیر می‌شود. از اهداف اصلی آن می‌توان به اجرای روندها و برنامه‌های خرد و کلان و نیز تصمیم گیری در مورد کنترل مدیریت بودجه اشاره نمود. 

از این رو به کمک این علم می‌توان اطلاعات مالی وزارتخانه‌ها، موسسات و بنگاه‌های مالی و… را جمع آوری و پردازش نمود. با اطلاعات به دست آمده نیز می‌توان تصمیم گیری‌های مالی و مدیریت برنامه بودجه را صورت داد.

از جمله اصول حسابداری دولتی می‌توان به کنترل حساب‌های بودجه‌ای و دولتی، کاربرد حساب‌های مستقل، رعایت اصول و قوانین مالی هر کشور براساس اصول تنظیم شده علم حسابداری، تامین اعتبار در ایجاد و نیز کاربرد مبنای نیمه تعهدی و نیز تعهدی تعدیل شده اشاره نمود.

در اینجا توجه به این نکته نیز ضروری است که حسابداری بازرگانی و نیز دولتی ممکن است شباهت‌های فراوانی به یکدیگر داشته باشند اما وجود تفاوت‌‌هایی در صورت‌های مالی، اهمیت بر لزوم تقدم قانون، نیاز در نگهداری حساب مستقل و تفاوت در مبانی ثبت حسابداری این دو رشته را از یکدیگر متمایز‌ می‌نماید. از این جهت لازم است تا حسابدار علاوه بر آشنایی کامل با تعریف حسابداری چیست، در زیرشاخه‌های آن نیز به فعالیت و کسب تجربه بپردازد.

برای اینکه بیشتر درباره این نوع حسابداری بدانید، مقاله ای که لینک آن در زیر قرار داده شده است را بخوانید تا زیر و بم‌های این مدل حسابداری بیشتر و بهتر آشنا شوید.

مقاله مرتبط: حسابداری دولتی چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟

نگاهی به حسابداری پیمانکاری

به طور کلی در شرکت‌های کوچک و بزرگ اصول مدیریت فعالیت براساس اطلاعات حسابداری طرح ریزی می‌گردد. این سیستم اطلاعاتی در شرکت‌های پیمانکاری نیز از اهمیت ویژه‌ای در مدیریت اطلاعات مالی در اختیار مدیران قرار می‌دهد. 

اطلاعات ارائه شده باید ویژگی و مشخصه‌‌هایی هم چون مربوط بودن و قابلیت اطمینان و اتکا داشته باشد چرا که ارائه اطلاعات و به کارگیری آن در زمان مناسب بسیار ضروری تلقی می‌شود. به کمک سیستم حسابداری پیمانکاری می‌توان تمامی عملیات مرتبط با پروژه‌های جاری شرکت را به صورت مستقل پیش برد و براساس اطلاعات ورودی در زمان مناسب، تصمیماتی برای کاهش ریسک و هزینه‌های احتمالی در نظر گرفت.

از جمله اصلی‌ترین مبانی کاربرد حسابداری پیمانکاری می‌توان به این نکته اشاره نمود که با آشنایی از قوانین این رشته، پیمانکاران قادر به تصمیم گیری در مورد حضور و یا عدم حضور در مناقصه‌ها خواهند یافت. از ارکان اصلی این رشته می‌توان به کارفرما، پیمانکار و قرارداد اشاره نمود.

برای آنکه در پایان هر پروژه بتوان به راحتی سود خالص آن را محاسبه نمود، به کمک حسابداری پیمانکاری لازم است تا هزینه تحقیقات اولیه، پیش از برگزاری مناقصه، از سود نهایی کسر گردد. هم چنین تمامی مخارج صورت گرفته باید لحاظ شود. این هزینه‌ها می‌توانند شامل هزینه‌های مستقیم، غیر مستقیم و نیز بی ارتباط باشند. هم چنین ضروری است تا ضمانت نامه‌‌هایی که در طول روند اجرای پروژه به پیمانکار ارائه می‌گردد در دفاتر حسابداری منظور شود.

نگاهی به حسابداری حقوق و دستمزد

در همه شرکت‌های خرد و کلان، دولتی و غیر دولتی، محاسبه میزان حقوق و دستمزد امری ضروری تلقی می‌گردد. از این رو در حسابداری حقوق و دستمزد میزان مالیات بر درآمد تاثیر بسیاری در تعیین سود خالص شرکت‌ها خواهد داشت. 

محاسبه دقیق و به روز و نیز آگاهی کامل به قوانین این رشته به دوام شرکت‌ها و اعتمادسازی بین کارمند و کارفرما کمک فراوانی می‌کند. از این رو به روندی که طی آن لیست حقوق، دستمزد و محاسبه مبلغ خالص پرداختی به کارکنان صورت‌ می‌پذیرد، حسابداری حقوق و دستمزد اطلاق می‌گردد.

در ابتدا اطلاعات مربوط به قراردادها در اختیار واحد حسابداری قرار‌ می‌گیرد. لازم است تا پیش از پرداخت حقوق، میزان مزایای کاری و حقوق قانونی براساس قوانین مصوب وزارت کار محاسبه گردد. 

این اطلاعات در دفاتر رسمی حسابداری ثبت‌ می‌شود و یا می‌توان از نرم افزارهای مرتبط استفاده نمود. باید به خاطر داشت که ارائه به موقع و جمع آوری سریع اطلاعات کارکنان، دقت بالای محاسباتی و نیز نظارت کامل جهت پیشگیری از پرداخت وجوه خارج از عرف بسیار ضروری است.

در این سیستم، حقوق و دستمزدی که به کارمند (کارگر) تعلق‌ می‌گیرد شامل دو بخش مزایا و کسورات ‌‌است. بخش مزایا شامل موارد حقوق پایه، عایله مندی، حق مسکن، عیدی، حق ماموریت، حق اولاد، فوق العاده محل خدمت و… ‌‌است. از طرفی در زیرمجموعه کسورات مواردی چون مالیات، بازنشستگی، بیمه عمر، وام صندوق و… قرار‌ می‌گیرد.

خیلی از افراد این ابهام را دارند که چه فرقی بین حقوق و دستمزد است و آیا این اصطلاحات در حسابداری معنای خاصی دارد. در پاسخ باید گفت بله، معمولا پرداختی کارگران را دستمزد و دریافتی کارمندان را حقوق عنوان می‌کنند. اگر می‌خواهید اطلاعات کاملی درباره این نوع حسابداری کسب کنید، حتما مقاله زیر را مطالعه کنید:

مقاله مرتبط: حقوق و دستمزد در حسابداری چیست و چه وظایفی بر عهده این نوع حسابدار است؟

کدینگ در حسابداری چیست؟

در حسابداری بخشی وجود دارد که به آن کدینگ حسابداری می‌گویند و منظور از آن فرآیندی است که اقدام به دسته بندی اطلاعات مالی کرده و فعالیت‌های مالی با استفاده از اعداد و ارقام سنجیده می‌شود. کدینگ انواع مختلفی در حسابداری دارد که عبارتند از:

1. کدینگ حفظی (Mnemonic Coding)
2. کدینگ متوالی (serial coding)
3. کدگذاری سلسله مراتبی (Hierarchical Coding)
4. کدگذاری توده ای (Block Coding)
5. کدگذاری وجهی (Faceted Coding)

وجه مشترک انواع حسابداری چیست؟

اهمیت حسابداری از آنجا مشخص می‌شود که مهم نیست شرکت شما چه ماهیتی دارد یا چه شاخه‌ای از آن مورد استفاده قرار‌ می‌گیرد، بلکه تمامی اطلاعات از قبیل روند انجام معاملات و محاسبه میزان سود و زیان هر شرکت براساس اطلاعات مالی و از طریق واحد حسابداری تامین می‌شود. 

از این رو این اطلاعات باید به کمک افراد متخصص تهیه گردد و همواره مبتنی بر واقعیات باشد. تنها در این صورت است که می‌توان ریسک هر معامله را از قبل محاسبه نمود. این امر مستلزم آن است که حسابدارها کاملا بر اصول و مفروضات حسابداری مسلط بوده و چم و خم این مسیر را خوب بدانند.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله با پاسخ به پرسش حسابداری چیست؟ به مزایا و اهمیت آن پرداختیم. امروزه حرفه حسابداری در قلب بازارهای مالی قرار دارد. بدون اطلاعات مالی دقیقی که حسابداران تهیه می‌کنند، سرمایه گذاران قادر نخواهد بود تا به مدیریت ریسک‌ها و نیز برنامه ریزی پروژه‌های خود بپردازند. 

هم چنین انجام حسابرسی شرکت‌ها و شفاف سازی حساب‌ها، کمک می‌کند تا کشورها به سیستم مالی قدرتمند و سالمی دست یابند که این امر نیز به کمک علم حسابداری و بهره گیری از آن میسر می‌شود.