رویکردهای آینده پژوهی مدیریت
آینده پژوهی
آینده پژوهی مدیریت
در این مطلب می‌خواهیم درباره موضوع مهمی به نام آینده پژوهی صحبت کنیم، موضوعی که هسته مرکزی آن یعنی آینده، همواره یکی از دغدغه‌های بشر از روز خلقت تا امروز بوده است. دستیابی به آینده همان چیزی است که تلاش انسان را از هزاران سال پیش به خود معطوف داشته و بسیاری از تحولات علمی و تکنولوژیکی مدیون همین آروز بوده است.
آینده پژوهی را نباید با آینده بینی یکی گرفت، اولی بر اساس برخی الگوها اقدام به پژوهش درباره آینده می‌کند و دومی فارغ از نگاه علمی، شامل استفاده از هر ابزاری برای دادن اخباری از آینده است.
پرداختن به آینده پژوهی مدیریت اصلی‌ترین هسته مرکزی این مطلب است، از آنجایی که مهم‌ترین محصول گروه مشاوره مدیریت نورا یعنی نرم افزار داشبورد مدیریتی یک محصول کاملا آینده پژوهانه است بنابراین اهمیت این مطلب دو چندان می‌شود.
آینده پژوهی چیست؟
نخستین سوال درباره چیستی آینده پژوهی این است که آینده درباره چیزی که قطعیتی برای آن وجود ندارد، می‌توان پژوهش کرد؟ اما اگر بدانیم گام‌هایی که امروز برداشته می‌شود می‌تواند نشانه‌های برای رقم خوردن آینده باشد، شاید جالب باشد که بیشتر در این باره بدانیم.
آینده پژوهی (Futures studies) به اقداماتی گفته می‌شود که با استفاده از منابع و الگوهای مختلف به بررسی متغیرهای مختلفی برای تصور و بعد از آن تجسم آینده می‌پردازد که در گام بعدی براساس این یافته‌ها می‌توان اقدام به برنامه‌ریزی‌های مختلف مالی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و غیره کرد.بنابراین می‌توان گفت آینده پژوهی بیرون کشیدن فردا از اقداماتی است که امروز انجام می‌دهیم.
هر موضوع آینده پژوهی می‌تواند در سه حالت خود را نشان دهد:
- آینده پژوهی با نتایج ممکن
- آینده پژوهی با نتایج محتمل
- آینده پژوهی با نتایج دلخواه
مروری بر تاریخچه آینده پژوهی
آنچه به عنوان آینده پژوهی برای نخستین بار صورت گرفت اقدامات برخی پژوهشگران حوزه جامعه شناسی در آمریکا بود که با بررسی برخی روندها و با پیروی از برخی الگوها به پیش بینی‌هایی در آینده دست یافتند که نشان می‌داد روند مهاجرت و طلاق در آینده آمریکا افزایش خواهد یافت.
این تلاش‌ها از سوی پژوهشگرانی به سرپرستی ویلیام اف آگبورن بین سال‌های 1930 تا 1933 در آمریکا صورت گرفت. بعد از این تاریخ، فعالیت‌های آینده پژوهی رونق گرفت و در بسیاری از نقاط جهان به صورت آکادمیک مورد استفاده قرار گرفت به گونه‌ای که در برخی کشورها به صورت یک رشته دانشگاهی در آمد.
اهمیت آینده پژوهی در مدیریت
یکی از مهم‌ترین کارکردهای این رشته، آینده پژوهی مدیریت است که به بررسی روندهایی اشاره می‌کند که به بهبود تصمیم گیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های سازمان کمک می‌کند.
آینده مهم است چراکه سرنوشت ما در آن رقم می‌خورد، نه فقط سرنوشت انسان، بلکه سرنوشت کسب و کارها، سازمان‌ها و شرکت‌ها هم در آینده رقم می‌خورد. جمله معروفی از یونان باستان به جا مانده که می‌گوید: «منش انسان سرنوشت اوست»، این جمله دقیقا یک موضوع آینده پژوهانه است. سرنوشت انسان همانگونه رقم می‌خورد که زیسته است.
هر قدمی که امروز بر می‌داریم، در آینده تاثیر خود را خواهد گذاشت و اگر این برای انسان مصداق دارد پس در مدیریت و کسب و کارها هم مصداق خواهد داشت. هر تصمیم امروز سازمان، در آینده آن تاثیر خواهد گذاشت و آینده آنرا خواهد ساخت.
آینده پژوهی شامل چه رویکردهایی می‌شود؟
در سایت آینده پژوهی نورا ما به چند مورد از رویکردهای آینده پژوهی به شرح زیر اشاره می‌کنیم”
- آینده ممکن
- آینده محتمل
- آینده دلخواه
در این رویکرد به این موضوع اشاره می‌شود که هر چیزی در آینده می‌تواند رخ دهد، این چیز می‌تواند مثبت یا منفی، خوب یا بد، کوچک یا بزرگ، شتاب دهنده یا کاهنده، مفید یا مضر و مواردی از این قبیل باشد. بنابراین امکان در آینده بررسی شده و بر اساس الگوهای موجود، ممکن‌ها ثبت می‌شود.
در رویکرد محتمل، درصد رخ دادن یک پدیده (یا موضوع) تعیین می‌شود یا به نوعی احتمال آن بررسی می‌شود. این کار از طریق ادامه یافتن روندهای فعلی در آینده پیش بینی می‌شود. مثلا می‌توان اینگونه احتمال داد با انجام پروژه A در کوتاه‌ترین زمان، احتمال گرفتن پروژه B در سال آینده افزایش می‌یابد.
همانگونه که از نام این رویکرد پیدا است، آینده دلخواه به آینده‌ای اشاره دارد که چشم انداز ما است. در واقع ویژنی است که از طریق تکنیک‌ها و تاکتیک‌ها در قالب استراتژی می‌خواهیم به آن برسیم. بنابراین این آینده بهترین آینده‌ای است که ما تصور می‌کنیم.
اما آفت این رویکرد این است که تصمیمات سلیقه‌ای و خیالبافی می‌تواند به آن صدمه بزند. در واقع آینده دلخواه غیر واقعی جایگزین آینده دلخواه واقعی شود که می‌تواند آسیب‌های جدی در پی داشته باشد.
ابزارهای آینده پژوهی مدیریت برای کسب و کارها
امروزه ابزارهای مختلفی برای آینده پژوهی در مدیریت تولید شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به داشبوردهای مدیریت با رویکرد آینده پژوهی اشاره کرد که البته در ایران تعداد آن‌ها اندک و انگشت شمار است.
از جمله داشبوردهای مدیریتی برای این کار می‌توان به نرم افزار داشبورد مدیریتی نورا اشاره کرد که با ثبت وقایع فعلی می‌توان آینده ممکن، محتمل و دلخواه را پیش بینی کرد.
با ما همراه باشید
چرا باید از نرم افزار و سایت آینده پژوهی نورا استفاده کنیم؟
گروه مشاوره مدیریت نورا یک داشبورد مدیریتی آینده پژوه و آینده نگار تولید کرده است که کسب و کارها بر اساس آن می‌توانند آینده مالی خود را پیش بینی کنند. فرآیندها و کار با این نرم افزار بسیار ساده است در حالی که با فرمول‌های پیچیده‌ای برنامه‌ریزی شده است اما این پیچیدگی‌ها برای کاربر کاملا ساده سازی شده است.
