بررسی صفر تا صد حسابداری شرکت های بازرگانی

بدون شک اقتصاد امروز را بدون سیستم‌های حسابداری نمی‌توان تجسم کرد. حسابداری یکی از رشته‌هایی است که به طور گسترده در تمامی جوانب زندگی امروز کاربرد داشته و فعالیت اقتصادی بدون وجود یک سیستم حسابداری دقیق، یک خودکشی اقتصادی محسوب می‌شود.

رشته حسابداری خود به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود و زیرمجموعه‌های تخصصی متفاوتی دارد. یکی از زیر مجموعه‌های مهم رشته حسابداری، حسابداری بازرگانی است که مربوط به شرکت‌های خاصی در همین حوزه خواهد بود؛ اما حسابداری بازرگانی چیست؟ در این مقاله قصد داریم درباره حسابداری شرکت های بازرگانی و همچنین انواع این شرکت‌ها اطلاعات مهمی را به شما ارائه کنیم.

آشنایی با انواع شرکت های بازرگانی

از نگاه سازمان امور مالیاتی کشور، فعالیت‌های اقتصادی در ایران به سه دسته تولیدی، بازرگانی و خدماتی تقسیم می‌شوند. بنابراین تمامی شرکت‌های فعال در زمینه اقتصاد و همچنین تمامی بنگاه‌های اقتصادی در یکی از این سه دسته جای خواهند گرفت.

به همین دلیل از چند ماه گذشته یعنی در اواخر سال 1402چیزی به اسم سامانه مودیان راه اندازی شد و شرکت‌های مختلف حسابداری به دنبال راه اندازی نرم افزار سامانه مودیان رفتند تا شرکت‌های مختلف اعم از تولیدی، بازرگانی و خدماتی بتوانند فاکتورهای خود را در این سامانه ثبت کنند.

شرکت های بازرگانی نیز یکی از پرشمارترین انواع بنگاه‌های اقتصادی هستند که با هدف خرید و فروش کالا و انتفاع از این روش، اقدام به فعالیت می‌کنند. هر چند که شناخت شرکت های بازرگانی ساده به نظر می‌رسد، اما باید بدانید که پر تنوع‌ترین دسته بندی در میان سه گزینه بالا همین شرکت‌ها هستند.

برای آن که به درک بهتری از فعالیت‌های بازرگانی برسیم، بهتر است که انواع آن‌ها را به طور مختصر معرفی کنیم. طبق ماده 20 قوانین تجارت در ایران، شرکت های بازرگانی به 7 دسته زیر تقسیم می‌شوند:

شرکت‌های با مسئولیت محدود

شرکت‌هایی با تعداد محدود شرکا (بین دو تا چند نفر) که که افراد در آن بدون تقسیم سرمایه و تبدیل آن به قطعات سهام، به میزان سرمایه وارده خود، مسئولیت و تعهد می‌پذیرند.

شرکت‌های تضامنی

این شرکت بر خلاف مورد اول، با اعتبار شرکای اصلی تشکیل شده و تمامی مسئولیت‌ها و تعهدات نه بر اساس سرمایه بلکه به شکل یکسان بین شرکا تقسیم می‌شود.

شرکت‌های سهامی در حسابداری بازرگانی

در این نوع شرکت‌های بازرگانی سرمایه کلی شرکت به سهام تبدیل شده و هر فرد به مقدار سهام اسمی خود، مسئولیت و تعهد خواهد داشت. شرکت‌های سهامی عام شرکت‌هایی هستند که بخشی از سهام آن‌ها متعلق به مردم بوده و شرکت‌های سهامی خاص شرکت‌هایی هستند که تمام سهام شرکت به نام سرمایه گذاران آن بوده باشد.

شرکت‌های مختلط سهامی

این شرکت‌ها مطابق ماده 162 قانون تجارت ترکیبی از سهام‌داران و صاحب امتیازان شخصی است که مسئولیت نیز در آن صورت مختلط بین صاحبان امتیاز و سهامداران توزیع گردیده است.

شرکت‌های مختلط غیرسهامی

این شرکت‌ها شرکت‌هایی هستند که با هدف امور تجاری و بازرگانی بین یک یا چند شریک ضامن و یک یا چند شریک با مسئولیت محدود و بدون انتشار سهام تشکیل می شوند.

شرکت‌های تعاونی تولید و مصرف

این شرکت‌های از اشخاصی حقیقی یا حقوقی تشکیل می‌شوند که در قالب یک تعاونی اقدام به فعالیت در زمینه تولید و یا فروش کالا می‌کنند.

شرکت‌های نسبی

شرکت‌های نسبی شرکت‌هایی تجاری هستند که به وسیله دو یا چند شریک ایجاد می‌شوند و هر یک از شرکا به اندازه میزان سرمایه آورده خود در آن سود خواهد برد.

حسابداری بازرگانی چیست ؟

حالا که با انواع شرکت‌های بازرگانی آشنا شدیم، بهتر می‌توانیم به سوال حسابداری بازرگانی چیست پاسخ دهیم. حسابداری بازرگانی یکی از انواع مختلف حسابداری است که مجموعه‌ای از فعالیت‌های حسابداری پیرامون ثبت منابع مالی ورودی و خروجی یک شرکت بازرگانی را انجام می‌دهد.

از آنجایی که اصلی‌ترین فعالیت این شرکت‌ها خرید و فروش کالا است؛ بنابراین ثبت خریدها، فروش‌ها، گزارش انبارداری بازرگانی شرکت، هزینه‌های جاری شرکت، محاسبه میزان سود و همچنین میزان درآمد شرکت، از جمله اصلی‌ترین فعالیت‌هایی است که در حسابداری شرکت های بازرگانی انجام می‌شود.

یک حسابدار در چنین شرکت‌هایی باید تمامی فعالیت‌های مالی شرکت را به درستی ثبت کرده و از تعهدات مالی شرکا اطلاع کافی داشته باشد تا بتواند سهم و تعهد هر یک از شرکا نسبت به بدهکاری‌ها و درآمدهای شرکت را محاسبه و به حساب هر یک تخصیص نماید.

همچنین تکمیل دفتر کل یا نرم افزارهای رسمی حسابداری و در کنار آن تنظیم اظهارنامه مالیاتی به صورت دوره‌ای و سالیانه نیز از دیگر وظایف یک حسابدار در شرکتی بازرگانی خواهد بود. در ادامه درباره دو روش مرسوم انجام حسابداری در بنگاه‌های بازرگانی و چگونگی ثبت اطلاعات و گزارش گیری در هر یک صحبت خواهیم نمود.

روش‌های مرسوم حسابداری بازرگانی

آنچه در حسابداری بازرگانی از اهمیت بالایی برخوردار است، شیوه مدیریت منابع ورودی و خروجی بر حسب دوره‌های مالی است.

از آنجایی که تجارت در دنیای امروز به صورت اعتباری با چک و دیگر اسناد اعتباری انجام می‌گیرد و معامله‌های نقدی به حداقل خود رسیده‌اند، بنابراین مدیریت میزان سرمایه موجود در چارچوب تبادلات مالی شرکت و تامین تعهدات مالی در زمان مقرر از اهمیت بسیار بالایی برخوردار خواهد بود.

به همین منظور حسابداری شرکت های بازرگانی به دو روش دائمی و دوره‌ای انجام می‌شود که در ادامه درباره هر یک توضیح خواهیم داد.

روش اول – حسابداری شرکت های بازرگانی به روش ثبت دائمی

روش ثبت به صورت دائمی این گونه است که حساب موجودی کالاها در خرید بدهکار و در فروش بستانکار ثبت می‌شود. بنابراین این امکان وجود دارد که در زمان به راحتی از گزارش موجودی پایان دوره گزارش تهیم کنیم.

برای این منظور باید هر یک از اقلام موجودی در دفاتر حسابداری، حسابی جداگانه داشته باشند و به کمک یک سیستم اطلاعاتی دقیق و مناسب، تعدد و فیمت خرید و فروش کالاها ثبت گردد و از جزو وظایف حسابداری بازرگانی است.

روش دوم – حسابداری بازرگانی به روش ثبت دوره‌ای

روش ثبت به صورت دوره‌ای دارای حساب خرید و فروش جدا از هم است و در پایان هر دوره مالی جداول تطبیقی خرید و فروش در سیستم، امکان محاسبه سود نهایی و دیگر حساب‌ها را خواهد داشت. در این روش پایان هر دوره مالی باید موجودی ریالی کالاها و سرمایه شرکت محاسبه شود و دفتر دوره مالی بسته گردد.

تفاوت اصلی این دو روش در این است که در روش دائمی، در هنگام فروش کالا بهای تمام شده کالای فروش رفته نیز محاسبه شده و از موجودی کسر می‌گردد؛ اما در روش ادواری، این کار در پایان دوره مالی انجام می‌شود.

همچنین در روش حسابداری دائمی، حساب موجودی کالا در زمان خرید، در ستون بدهکار ثبت می‌شود؛ ولی در روش حسابداری دوره‌ای، حساب خرید کالا در ستون بدهکار درج می‌گردد.

مروری دوباره بر چیستی حسابداری بازرگانی

در این مطلب سعی کردیم صفر تا صد حسابداری بازرگانی را با هم بررسی کنیم و به این سوال که حسابداری بازرگانی چیست پاسخ دهیم. این رشته یکی از شاخه‌های مهم رشته حسابداری است که برای فعالیت‌های بازرگانی شرکت‌های فعال در حوزه خرید و فروش انجام می‌گیرد.

همچنین به این موضوع نیز اشاره کردیم که حسابداری شرکت های بازرگانی با توجه به نوع فعالیت شرکت و شیوه ثبت آن تعیین و اجرا می‌شود و با توجه به روش‌های خرید و فروش و همچنین نحوه داد و ستد در شرکت، روش حسابداری به دو شیوه مرسوم دائمی و ادواری تعیین می‌گردد.