حسابداری انبار چیست و چه وظایفی بر عهده دارد؟

انبارداری چیست؟

همانطور که گفتیم حسابداری انبارداری یکی از انواع حسابداری است. یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر سازمان یا واحد تجاری، انبار آن است. این انبار می‌تواند محلی برای نگهداری مواد مصرفی یک اداره مانند کاغذ، منگنه، گیره و… باشد؛ می‌تواند محلی برای ذخیره سازی و جریان مواد اولیه یک کارخانه باشد؛ می‌تواند محلی برای حفظ و نگهداشت یک محصول در مراحل میانی تولید باشد و یا می‌تواند محلی برای ذخیره سازی محصولات نهایی یک شرکت تولیدی باشد.

به هر حال آنچه ماهیت انبارداری را مهم می‌کند، مسائلی مانند عدم مدیریت موجودی، کم شدن کالا، تمام شدن مواد اولیه تولید بدون فرصت کافی برای جایگزینی، عدم نگهداری صحیح کالاها، خراب شدن، معیوب شدن و فاسد شدن کالاها و بسیاری مسائل دیگر باشد.

در واقع انبارداری به تمام فرایند مدیریت، نظارت و نگهداری کالاها و مواد اولیه یک واحد تجاری گفته می‌شود که در آن موجودی کالا، جریان عبوری کالا، ورودی و خروجی کالا، میزان ضایعات، نرخ تولید و بسیاری مسائل دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد. حسابداری هر شرکت تولیدی و توزیعی، از واحد انبار آن آغاز می‌شود. اگر فرایندهای از پیش تعریف شده و اصول انبارداری به خوبی انجام نگیرد، حسابرسی کالاها در مراحل دیگر اگر نگوییم غیر ممکن، حداقل بسیار دشوار خواهد بود. انبارداری شامل فرایندهای زیر است:

• پذیرش کالا
• کدگذاری و جایگذاری کالا بر اساس استراتژی تعیین شده
• نگهداری و محافظت طبق اصول
• چیدمان انبارداری
• حسابداری انبار
• بسته بندی و تحویل
• مدیریت جریان تولید و یا توزیع
• مدیریت موجودی مواد اولیه
• انبارگردانی

انبارگردانی چیست؟

به فرایند کنترل موجودی و بررسی و تطبیق اقلام موجود در انبار با اسناد مالی ثبت شده در سیستم حسابداری انبارداری یک شرکت، انبارگردانی گفته می‌شود. در واقع انبارگردانی فرایندی است که در پایان هر دوره مالی (حداقل هر یک سال یکبار) با هدف بررسی کسری موجودی یا تعیین میزان مازاد موجودی کالا انجام می‌گیرد و تمام فرایند آن در چارچوب تطبیق کاردکس‌های کالا با موارد ثبت شده در سیستم حسابداری انبار است.

یکی دیگر از دلایل انبارگردانی در پایان دوره‌های مالی، بررسی تاثیر نوسانات قیمت بر روی میزان سود و زیان شرکت است. همچنین در فرایند انبارگردانی کالاهایی که انقضای مصرف آن‌ها گذشته و یا به هر دلیل دیگری مانند معیوب بودن و… نمی‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد نیز مشخص و از سیستم حسابداری شرکت خارج می‌شوند. در ادامه این مقاله درباره اینکه حسابداری انبار چیست و از چه اصولی پیروی خواهد کرد صحبت می‌کنیم.

حسابداری انبار چیست؟

حسابداری انبار (store accounting) به مجموعه ای از فرآیندهای محاسباتی و ثبتی در مدیریت موجودی انبار در سازمان های تولیدی و توزیعی گفته می شود که موجودی انبار را تعیین می کند. در بیشتر کسب و کار ها اعم از شرکت ها و کارخانجاتی که محصولاتی را به بازار ارائه می کنند داشتن حسابدار انبار یکی از ضروریات است.

 در واقع حسابداری انبارداری کاری مجزا از وظایف امور مالی است و معمولاً توسط حسابدار انبار انجام می‌گیرد و مدیر مالی شرکت تنها به کار این بخش نظارت خواهد داشت. حسابداری انبار به منظور کنترل موجودی انبار انجام می‌گیرد و منظور از موجودی انبار گزینه‌های زیر است:

• مواد اولیه خام واحدهای تولیدی
• ملزومات مصرفی شرکت‌ها
• محصولات نیم ساخته یا در دست تولید
• کالاهای ساخته شده یا محصول نهایی
• محصولات خریداری شده آماده عرضه (مخصوص شرکت‌های توزیع)

شرح وظایف حسابدار انبار

در این قسمت از مطلب ما به برخی از  وظایف حسابدار انبار اشاره کرده ایم:

• یادداشت دفتر کل گزارشات
• تنظیم گزارش موجودی انبار
• نظارت بر هزینه ها
• تشخیص دادن اختلاف موجودی انبار با داده ها
• ارائه فهرست از موجودی ها
• ایجاد و بایگانی گزارشات ماهانه 

فرایند حسابداری در انبار شامل ثبت هر گونه تغییر در موجودی انبار است که به منظور ورود، خروج و یا جابجایی مواد صورت می‌گیرد. همچنین حسابداری انبار به ثبت هزینه‌های انبار و برآورد، محسابه هزینه ضایعات، هزینه حمل و نقل و سود حاصل از محصولات تغییر قیمت یافته نیز دلالت خواهد داشت. بنابراین در این قسمت از شرکت‌ها تمامی فرایندهایی که پیش نیاز حسابرسی کلی شرکت و محاسبه سود و زیان کل خواهد بود، انجام می‌گیرد. این فرایند خود مستلزم اصولی است که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

اصول حسابداری انبار چیست؟

حسابداری انبار بر پایه مدیریت و نظارت بر موجودی انبار بنا می‌شود و مهم‌ترین نقش حسابدار انبار به‌جز ثبت اطلاعات، موضوع چگونگی ثبت اطلاعات، زمان ثبت اطلاعات و چگونگی نقد کردن موجودی در پایان هر دوره مالی و تبدیل موجودی به ریال است. این کار برای به دست آوردن سود خالص شرکت و محاسبه درآمد و مالیات و… از اهمیت بالایی برخوردار است و یک حسابدار انبار باید بتواند گزارشات و اسناد ثبت شده خود را به گونه‌ای برنامه ریزی کند که برای انجام فرایندهای نام برده به مشکل بر نخورد. در ادامه مهم‌ترین وظایفی که حسابدار انبار باید انجام دهد را بررسی می‌کنیم:

اسناد خرید در حسابداری انبار

تمام هزینه‌های مربوط به خرید و نگهداری کالاها باید سند شوند. قیمت تمام شده کالا با احتساب هزینه‌های گمرک، هزینه‌های انبارداری، حمل و نقل و… باید مشخص و مستند باشد.

اسناد انتقالی بین انبار

تمامی کالاهایی که در بخش‌های مختلف یک واحد تولیدی یا شرکت جابه‌جا می‌شوند، باید سند شوند. این اسناد در آینده امکان رفع مغایرت‌ها را فراهم خواهد کرد.

بهای تمام شده سند تولید شده

یکی از مهم‌ترین و در عین حال سخت‌ترین وظایف یک حسابدار انبار، تعیین بهای تمام شده یک کالا با احتساب هزینه‌های از پیش ثبت شده و هزینه‌های ثبت نشده است. این کار در تعیین سود خالص شرکت نقش اساسی ایفا می‌کند.

بهای تمام شده کالای صادره

با ثبت تمام موارد نامبرده فوق، بهای تمام شده کلیه کالاها هنگام خروج از شرکت توسط حسابدار انبار تعیین و ثبت می‌گردد. این هزینه معیاری برای قیمت گذاری کالا و تعیین دیگر هزینه‌ها و درآمدهای شرکت خواهد بود.

یک حسابدار انبار می‌تواند از طریق روش ارزیابی دائمی موجودی انبار و یا روش ارزیابی ادواری موجودی انبار به ثبت و محاسبه موارد فوق پرداخته و گزارشات مورد نیاز مدیران بالادست خود را فراهم کند.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله به بررسی اینکه حسابداری انبار چیست و چه مواردی را شامل می‌شود پرداخته شد؛ همچنین به وظایف حسابدار انبار و نکات مربوط به امور این حوزه نیز اشاره گردید. حسابدار انبار یکی از مهم‌ترین نفراتی است که در سازمان‌های مختلف مشغول به کار است. این فرد به نوعی باید مو را از ماست بیرون کشیده و حساب همه چیز را داشته باشد.